අවකලනය (Differentiation) යනු කලනය (Calculus) නම් ගණිතයේ ශාඛාවේ මූලික සංකල්පයකි. සරලව කිවහොත්, අවකලනය යනු යම් ශ්‍රිතයක (function) එක් විචල්‍යයක් (variable) තවත් විචල්‍යයකට සාපේක්ෂව වෙනස් වන ආකාරය අධ්‍යයනය කිරීමයි. මෙය වෙනස් වීමේ සීඝ්‍රතාවය (rate of change) හෝ අනුක්‍රමණය (gradient/slope) සොයා ගැනීම ලෙසද හැඳින්විය හැක. උදාහරණයක් ලෙස, යම් වාහනයක පිහිටීම කාලයට සාපේක්ෂව වෙනස් වන සීඝ්‍රතාවය එහි ප්‍රවේගය (velocity) වන අතර, ප්‍රවේගය කාලයට සාපේක්ෂව වෙනස් වන සීඝ්‍රතාවය ත්වරණය (acceleration) වේ. මෙවැනි ක්ෂණික වෙනස්වීම් ගණනය කිරීමට අවකලනය භාවිතා කරයි.
අවකලනයේ ප්‍රධාන සංකල්පය වන්නේ ව්‍යුත්පන්නය (derivative) සොයා ගැනීමයි. ශ්‍රිතයක ව්‍යුත්පන්නය මගින් එම ශ්‍රිතයේ ප්‍රස්ථාරයේ යම් ලක්ෂ්‍යයකට අඳින ලද ස්පර්ශකයේ අනුක්‍රමණය ලබා දේ. මෙය සීමා (limits) සංකල්පය මත පදනම් වේ.
No comments: