රසායනික සමතුලිතතාවය යනු ප්‍රතිවර්ත්‍ය රසායනික ප්‍රතික්‍රියාවකදී, ඉදිරි ප්‍රතික්‍රියාවේ (forward reaction) වේගය සහ පසුගාමී ප්‍රතික්‍රියාවේ (reverse reaction) වේගය එකිනෙකට සමාන වන අවස්ථාවයි. මෙම අවස්ථාවේදී, ප්‍රතික්‍රියාකාරකවල (reactants) සහ නිෂ්පාදනවල (products) සාන්ද්‍රණ ස්ථාවරව පවතී; ඒවා වෙනස් වීම නවත්වන්නේ නැත, නමුත් ඒවා සෑදෙන හා විඝටනය වන වේගයන් සමාන වන නිසා ශුද්ධ වෙනසක් සිදු නොවේ. රසායනික සමතුලිතතාවයට පත්වූ පද්ධතියක් ගතික සමතුලිතතාවයක (dynamic equilibrium) පවතින බව කියනු ලැබේ, මන්ද අණුක මට්ටමින් ප්‍රතික්‍රියා නිරන්තරයෙන් සිදුවන නමුත් සමස්ත සංයුතිය නොවෙනස්ව පවතී. උෂ්ණත්වය, පීඩනය සහ සාන්ද්‍රණය වැනි බාහිර සාධක මගින් සමතුලිතතාවයට බලපෑම් කළ හැකි අතර, ලී ෂටලියර්ගේ මූලධර්මය (Le Chatelier's Principle) මගින් එවැනි බාධා කිරීම්වලට පද්ධතිය ප්‍රතිචාර දක්වන ආකාරය පැහැදිලි කරයි. රසායනික සමතුලිතතාවය කාර්මික ක්‍රියාවලීන්, ජෛව රසායනික පද්ධති සහ පාරිසරික ක්‍රියාවලීන් ඇතුළු බොහෝ රසායනික යෙදීම් සඳහා ඉතා වැදගත් වේ.
No comments: